Mijn blog van vorige week had eigenlijk over onderhandelen op werk zullen gaan, met mijn uit-de-Wajong-nieuws als in- en aanleiding. Maar ik was zo in jubelstemming dat mijn Wajongverhaal al 2000 woorden besloeg voor ik aan het onderhandelen toekwam. Ik besloot een aparte blog te maken van Het Onderhandelingsgesprek. Voor de meesten van jullie zal mijn Wajong-ervaring niet echt herkenbaar en bruikbaar zijn geweest, maar onderhandelen over arbeidsvoorwaarden moet bijna iedereen wel eens. En in ruimere zin  – opkomen voor jezelf! – hebben we er natuurlijk allemaal mee te maken.

Het is de gewoonste zaak van de (carrière)wereld, onderhandelen, maar waarom vinden wij (vrouwen) het dan vaak zo eng en moeilijk?!

Onderhandelen, je kan het!

Ik wil hier niet de (feministische) psycholoog gaan uithangen maar dat heeft denk ik heel veel te maken met hoe wij denken over onszelf, hoe we gezien willen worden en de verwachtingen en patronen waarmee we zijn opgegroeid. Even gechargeerd gezegd, vrouwen worden al sinds de prehistorie geacht zachtaardige, zorgzame wezens te zijn die zichzelf wegcijferen voor anderen. De keiharde centen binnenbrengen, dat is een mannending. Hoeveel beha’s je ook verbrandt, zulke denkbeelden gaan diep en worden ongemerkt toch nog vaak van generatie op generatie in ons culturele dna overgedragen.

Hoewel ik thuis niet ben opgevoed met ouderwetse man-vrouwtaakverdelingen (integendeel zelfs, mijn ouders werken allebei fulltime, mijn moeder bovendien als zelfstandig ondernemer en in het huishouden is mijn vader de chefkok) heb ik toch ook wel stiekem wat van die hardnekkige genderbeelden in mijn hoofd zitten. Ik weet nog hoe dankbaar is was dat ik op sollicitatiegesprek mocht komen en dat ik uiteindelijk mocht komen werken. (Belachelijk! Achteraf…) Eisen stellen en onderhandelen over salaris, aantal uren en mijn functieomschrijving kwam niet in mij op!

Onderhandelen en opkomen voor jezelf

Nu lag dat in mijn geval ook een beetje aan mijn Wajong-situatie, dan heb je niet zoveel te willen en wordt het meeste simpelweg voor je beslist. Daarbij kwam mijn uitnodiging voor een gesprek op een moment dat ik de hoop op een baan al zo goed als opgegeven had. Maar ook vrouwen zónder Wajong beginnen vaak vanuit deze nederige houding aan een carrière. Ze zijn maar wat blij dat ze aan de slag mogen en willen niet lastig zijn, uit angst de deksel op hun neus te krijgen.

Dat heet ook wel: een gebrek aan zelfvertrouwen en gevoel van eigenwaarde.

Wat ik mij de afgelopen maanden driedubbeldik heb beseft is

• dat een sollicitatiegesprek géén audiëntie is,
• aangenomen worden voor een baan géén liefdadigheid is
• en dat opkomen voor jezelf – en dus onderhandelen over je contract – géén aanstellerij of egoïsme is!

Je gaat met je werkgever een overeenkomst aan: jij geeft je tijd, energie en kennis aan het bedrijf en in ruil daarvoor betalen zij jou. Zij mogen dus net zo blij zijn met jou als jij met hen (als het goed is natuurlijk ;). En onderhandelen over hoe die overeenkomst er precies uitziet, wat je van elkáár verwacht, is dus niet meer dan normaal.

Het Onderhandelingsgesprek, hoe en wat

Goed, dat hebben we uit de weg: onderhandelen over loon en arbeidsvoorwaarden hoort erbij. Maar stel je krijgt een nieuwe baan, gaat naar een andere functie of je bent gewoon niet (meer) tevreden over wat je nu hebt, hoe pak je dat dan aan?

Voor mij was het hele concept compleet nieuw. Tot dan toe had ik het maar te doen met wat het UWV en mijn werkgever met elkaar bekokstoofden en wat mijn jobcoach daarin nog wist te bemiddelen. Nu moest ik het opeens zelf doen en dat vond ik behoorlijk eng. Het onbekende is voor de meeste mensen wel een beetje spannend maar mijn angststoornis deed daar nu wel een schepje bovenop en daar werd ik dan weer onzeker van. Wat doe je als je geen idee hebt van hoe en wat? Zoek het uit!

Zoek het uit!

Het eerste wat ik gedaan heb, is al mijn vragen op papier zetten. Die gingen in mijn geval natuurlijk vooral over de Wajong maar ook over wat er verder allemaal zou gaan veranderen. Mijn belangrijkste vraag? Waar moet ik allemaal rekening mee houden, wat moet ik weten voor ik het hele avontuur aan ga? Ik mailde mijn voormalige jobcoach, belde met de arbeidsdeskundige van het UWV en vroeg mijn ouders, vrienden én collega’s naar hun ervaringen. Ik heb ze alles gevraagd wat ik wilde weten, tot in detail. Ik ben iedereen heel dankbaar dat ze mij – ook in detail – hebben willen vertellen hoe zij zelf hebben onderhandeld in hun baan.  Alle tips en adviezen heb ik  in me opgezogen. Wat iedereen me stuk voor stuk inprentte was:

‘Nee’ heb je, ‘ja’ kun je krijgen

Zo werkt het. Toen we klein waren leerden we dat kindertjes die vragen worden overgeslagen, maar in de volwassen wereld is het toch echt andersom. Als je er niet om vraagt, krijg je het (meestal) ook niet. Je moet er zelf achteraan en opkomen voor jezelf, voor je wensen en voor waarop je gewoonweg recht hebt!

Verder heb ik me suf gegoogeld. Op Loonwijzer  zocht ik uit wat iemand met mijn functie (én aantal jaren werkervaring, vergeet die niet!) gemiddeld verdient. En ook al werkt mijn bedrijf niet met een cao, ik zocht de cao die van toepassing zou zijn geweest wel op om na te gaan in welke schaal ik zou vallen en welke functieomschrijving en beloning daarbij zouden horen. Met de rekenhulpen van de Belastingdienst en DUO rekende ik voor diverse ‘mogelijke’ maandsalarissen uit wat er zou gebeuren met mijn huurtoeslag, zorgtoeslag en het bedrag dat ik zou terug moeten betalen van mijn studieschuld. Er bruto op vooruit gaan, betekent helaas niet dat je er netto ook beter van wordt. Nu ik uit de Wajong ben, vallen een aantal toeslagen en kortingen weg, dus ik moest beduidend méér gaan verdienen om uiteindelijk toch ongeveer hetzelfde over te houden als dat ik in de Wajong had. Goed om te weten.

Maak het niet (te) persoonlijk

Een onderhandelingsgesprek is een zakelijk gesprek. Dat maakt het niet helemaal on-persoonlijk, naar mijn idee is dat ook onmogelijk, maar het gesprek wordt wel makkelijker als je enige afstand kunt nemen van wat er allemaal wordt gezegd. Toen mijn werkgever in eerste instantie een bedrag noemde dat veel lager was dan ik had verwacht en gehoopt – lager dan gemiddeld volgens de Loonwijzer én lager wat anderen in het bedrijf verdienen – voelde ik me gekwetst. Na een heel verhaal over hoezeer ze me waarderen, durven ze me dit te bieden?!?! Denken ze echt dat ik zo naïef ben?

Na die eerste teleurstelling heb ik eerst alles laten bezinken. Vanuit boosheid of gekwetstheid reageren is nooit een goed plan.

Belangrijke tip bij onderhandelingen: zeg niet meteen ‘ja’ of ‘nee’

Neem de tijd om over het aanbod van je werkgever na te denken. Zeg bijvoorbeeld dat je er graag over na wil denken en erop terug wil komen in een volgend gesprek. Dit geeft je de tijd om alles op een rijtje te zetten. Wat vind ik ervan en waarom vind ik dat? Het haalt de druk eraf en de emotie eruit. Bovendien geef je jezelf de tijd om goede voor- en tegenargumenten te bedenken.

Ik ging opnieuw te rade bij vrienden en collega’s. Wat mij het meest hielp was het inzicht dat mijn werkgever net zo goed voor haarzelf en haar bedrijf opkomt als ik voor mijn eigen situatie. Me afvragen of mijn baas nu (opzettelijk) misbruik van me probeerde te maken, hielp mij helemaal niet. Ik werd er alleen maar boos en verdrietig van en dat belette me om juist zelfverzekerd en professioneel te zijn! Toen het me na een tijdje lukte om afstand te nemen kon ik accepteren dat het spelletje zo gaat. Het hielp me zelfs om zelf ook ‘harder’ te zijn en, zónder blikken of blozen en zónder verontschuldigingen!, mijn tegenbod te doen ik het vervolggesprek!

Eerlijkheid gebied mij te zeggen dat ik na dat tweede gesprek barstende koppijn en kramp in mijn buik had van de spanning, maar man man man wat was ik trots op mezelf. Wat de uiteindelijke uitkomst ook zou zijn trouwens!

Mijn onderhandelingsgesprek, de uitkomst

Dus, hoe pakte het uiteindelijk uit voor mij?

Bij mijn tweede gesprek heb ik rustig en gedecideerd gezegd dat ik goed over het eerste bod had nagedacht en dat ik er niet mee akkoord kon gaan. Ik heb eerlijk en open verteld dat het bod mij teleurgesteld had. Ik vroeg mijn werkgever nogmaals uit te leggen hoe ze bij haar bod kwam. Daarna legde ik uit waarom ik vond dat ik meer verdiende en liet mijn ‘onderzoek’ zien. Geld is niet het belangrijkste voor mij, maar het is wel een manier waarop we in deze maatschappij erkenning en waardering uitdrukken. Er financieel op vooruit gaan en niet achteruit (wat bij het eerste bod het geval zou zijn geweest voor mij) is niet alleen fijn voor de dagelijkse boodschappen. Het betekent voor mij ook veel voor mijn gevoel van eigenwaarde en onafhankelijkheid. Tot slot noemde ik een bedrag. Mijn tegenbod…

Mijn werkgever hoorde mijn betoog aan en toen…. complimenteerde ze me! Ze vond het heel goed van me dat ik op het bod terugkwam en mijn argumenten daarvoor op een zelfverzekerde manier bracht. Ze moest wel over mijn tegenbod nadenken (ha! van wie zou ze dat hebben geleerd 😉 maar ik wist toen al dat goed zou komen. En dat kwam het: het werd niet het eerste bod, het werd niet mijn tegenbod maar er ergens tussen in. Precies goed, Goudlokje zou trots ons geweest zijn.

Ik verliet de ‘onderhandelingstafel’ niet alleen met een acceptabel en serieus salaris maar ook en vooral met een flink opgekrikt zelfbeeld. Ik had laten zien wat ik waard ben! En dat kun jij ook!